Ürkütücü Psikolojik Hastalıklar
Munchausen Sendromu diğer adıyla Yapay Bozukluk, en ürkütücü psikolojik rahatsızlıklardan bir tanesi. Genellikle kişinin kendisini etkileyen bir durum olsa da bazı ekstrem vakalarda bakmakla yükümlü olduğu kişileri de etkileyebiliyor.
Temelinde ilgi odağı olma saplantısı yatan ve teşhis edilmesi oldukça zor olan Munchausen sendromu tam olarak nedir gelin beraber göz atalım.
Munchausen Sendromu
Munchausen Sendromu kısaca, kişinin gerçekte psikolojik ya da fizyolojik herhangi bir problemi olmamasına rağmen hastaymış gibi davranarak etrafındakileri aldatması, kandırmasıdır.
Bu kişiler başarılı bir şekilde şiddetli ağrı çekiyor, topallıyor, nöbet ya da baygınlık geçiriyor gibi yapabilirler.
Hatta çoğu zaman olayı rol yapmanın ötesine taşırlar ve daha inandırıcı olmak için hastalığın belirtilerini vücutlarına zarar vermek pahasına da olsa taklit ederler.
Kendilerini susuz bırakırlar, fiziksel olarak yaralarlar, zehirlerler ya da kullanmamaları gereken hassas ilaçlar kullanırlar. (Daha pek çok akıl almaz şey yapıyorlar ama oralara girmiyorum; midemiz atmasın.)
Neden Munchausen Sendromu Denmiş?
Hastalık adını Rus ordusunda görev yapan, ve 1763 ve 72 yılları arasında Türklere karşı savaşan Alman Baron Karl Frederick Hieronymus Von Munchausen’dan almış.
Baron, savaş sonrası emekli olup aile topraklarını işletmek üzere Hanover’e dönmüş. Ve burada insanlara savaş hikayelerini anlatmaya başlamış.
Ancak anlattığı hikayeler öyle gerçek dışı detaylarla dolu, öyle abartılıymış ki bir süre sonra adı yalancı barona çıkmış.
Yazar Rudolf Erich Raspe, Munshausen’nın hikayelerini toplayıp kitap haline getirince de kötü ünü iyice yayılmış.
Endokrinolog Richard Asher‘ın 1951 senesinde bu hastalığı tanımlarken ilk kez Munchausen Sendromu ifadesini kullanmasının sebebi de budur: Yoktan var edilmeye çalışılan bir hastalık, tutarsız ve abartılı semptomlar…
Daha Çok Kimlerde Görülür?
Bir kişilik bozukluğu olan Munchausen Sendromu daha çok,
● Çocukken istismara uğramış ya da ihmal edilmiş,
● Daha önce ciddi bir hastalık atlatmış,
● Arkadaş ya da ailesinden birinin ciddi bir rahatsızlığına şahit olmuş,
● Medikal sektörde çalışan ya da çalışmayı hayal eden,
● Sürekli suçluluk hisseden ve cezalandırılması gerektiğini düşünen,
● Öz güveni düşük, kronik depresyon ya da bağımlılık problemi olan genç yetişkinlerde görülür.
Belirtileri nelerdir?
● Tuhaf hastalıklarla ya da bu ne talihsizlik dedirtecek tekrarlarla dolu bir medikal geçmiş.
● Hastalıkla ilgili her şeyi A’dan Z’ye bilme fakat kendisiyle ilgili detayları geçiştirme.
● Sık rastlanmayan, garip test sonuçları.
● Hastalığın normal seyrinde pek görülmeyen ani kötüleşmeler.
● Teşhis konulamayan, açıklanamayan rahatsızlıklar.
● Ateş, kusma, ishal, alerji, bayılma, nefes darlığı ve nöbet geçirme gibi durumlarının çok sık tekrarlanması.
● Hastanede yatma ya da ameliyat olasılığına karşı fazla hevesli olma.
Teşhisi Neden Zordur?
Bu hastalıktan muzdarip kişiler doktor doktor, hastane hastane dolaşabilirler. Ciddi bir şüphe olmadığı taktirde de tuhaf tıbbi geçmişleri genellikle gözden kaçar. Bazılarının yeni bir ortam için şehir bile değiştirdiği görülmüştür.
Son derece ikna edici oldukları, fiziksel belirtileri dahi taklit edebildikleri, sağlık personeli ve doktorlara karşı çok iyi davrandıkları hatta minnettar göründükleri için genellikle kuşku çekmezler.
Gözle görülmedikleri, kameraya yakalanmadıkları taktirde yaptıklarının ispatı oldukça zordur. Durumun aile ya da arkadaşları tarafından fark edilmesi daha olasıdır.
Vekaleten Munchausen Sendromu
Zaten oldukça ürkütücü olan bu psikolojik hastalığın daha da karanlık bir boyutu var: Vekaleten Munchausen Sendromu…
Burada kişinin (genellikle anne) çocuk ya da çocuklarını (nadir durumlarda bakmakla yükümlü oldukları yaşlılar da olabilir) hasta etmesi söz konusudur.
Bazı vakalar maalesef taciz daha bebekken başladığı için ölümle sonuçlanabilir.
Bizde de belki hatırlarsınız, önceden 2 çocuğu çeşitli aralıklarla ölen bir anne 3. çocuğu hastanede tedavi gördüğü sırada, odasında onun ağzını burnunu elleriyle kapatıp nefes almasını engellemeye çalışırken kameralara yakalanmıştı. Hürriyet
Not: Hem konuyu buldu hem de yazıya büyük katkısı oldu; Ceila’ya kocaman teşekkürler!
Kaynaklar: Mayo Clinic, NCBI, Science Direct
Bu yazı ilginizi çektiyse Genel Kültür bölümüne göz atmak isteyebilirsiniz.
